Η πολιορκία της Τύρου

Με αφορμή τη σημερινή ημέρα (2/1) είναι ευκαιρία να ασχοληθώ με ένα ιστορικό γεγονός που ξεκίνησε σαν σήμερα το 332 π.χ. και ολοκληρώθηκε μετά από 7 μήνες. Πρόκειται με την πολιορκία της πόλης της Τύρου από τον Αλέξανδρο τον Μέγα. Είναι μια ευκαιρία να διαπιστώσουμε την έκβαση ενός από τα μεγαλύτερα στρατιωτικά επίτευγμα που αποτελεί συνάμα και ένα άθλο της μηχανικής για την εποχή εκείνη.

Η αναγκαιότητα της κατάληψης της πόλεως της Τύρου από τον Αλέξανδρο αμέσως μετά την νικηφόρα για αυτόν έκβαση της μάχης της Ισσού, στηρίχθηκε καταρχήν στην απαίτηση για εδραίωση των αποτελεσμάτων της μάχης αυτής που ήταν ουσιαστικά η κυριαρχία του Μακεδόνα στρατηλάτη σε όλη τη Φοινίκη. Δεν υπήρχε η πολυτέλεια για τον Αλέξανδρο που σκόπευε τη συνέχιση της πορείας του προς ανατολάς και την κατάλυση του περσικού κράτους να αφήνει στα νότα του ανοιχτούς λογαριασμούς. Επίσης η Τύρος αποτελούσε την ουσιαστικά μεγαλύτερη ναυτική βάση των Περσών που έβλεπαν το στόλο τους να παραμένει ενεργός πράγμα που θα προκαλούσε πολλά προβλήματα στα σχέδια του Αλέξανδρου. Υπήρχε όμως και κάτι ακόμη που κυριαρχούσε στη σκέψη του Αλέξανδρου και οδηγούσε τις αποφάσεις του. Ήταν η φήμη της απόρθητης πόλης που είχε αποκτήσει η Τύρος συνέπεια της ιδιομορφίας της θέσης της και της οχύρωσής της.

Ας δούμε όμως λοιπόν πως ακριβώς ήταν η Τύρος της εποχής εκείνης. Χτισμένη πάνω σε μια νησίδα λίγα χιλιόμετρα βορειοδυτικά της παλαιάς πόλης της Τύρου με το πλησιέστερο σημείο προς την ακτή να απέχει από αυτή περί των 700 μέτρων. Η περιφέρεια της νήσου ήταν περίπου 4 χιλιόμετρα φυλασσόμενη όλη από τοίχος, με την οχύρωση που έβλεπε προς τα ανατολικά (δηλαδή προς την ξηρά) να είναι και η πλέον ενισχυμένη με τοίχοι ύψους 50 μέτρων περίπου. Η πόλη διέθετε 2 λιμένες. Ένα νοτιοανατολικό (τον Αιγυπτιακό) και ένα βορειοανατολικό (τον Σιδώνιο) .Μέσα στην πόλη οι Τύριοι  διατηρούσαν σωρεία πολεμικών μηχανών για μακρόχρονη και αποτελεσματικότερη άμυνα της πόλης. Τέλος τηρούσαν δύναμη περίπου 80 μαχητικών πλοίων. Αυτή ακριβώς ήταν και η ειδοποιός διαφορά με το στρατό του Αλεξάνδρου ο οποίος δε διέθετε στόλο.

Στης 2 Ιανουαρίου λοιπόν του 332 π.χ. Ξεκίνησε η πολιορκία της Τύρου με τον Αλέξανδρο να θέτει σε εφαρμογή ένα εξαιρετικά φιλόδοξο σχέδιο για να καλύψει το μειονέκτημα που του δημιουργούσε ο νησιωτικός χαρακτήρας της πόλης. Αποφάσισε λοιπόν την κατασκευή χερσαίας λωρίδας επονομαζόμενης ως Μώλου έτσι ώστε να δημιουργήσει στέρεα πρόσβαση για τα στρατεύματά του ως τα τοίχοι της πόλης. Το αρχικό στάδιο της κατασκευής φάνηκε εύκολη σχετικά υπόθεση με το μικρό βάθος της θάλασσας και την απόσταση που άφηνε εκτός πεδίου βολής Τύριων τους εργάτες να είναι σύμμαχοι. Οι Τύριοι οι οποίοι αρχικά χλεύασαν την ιδέα αυτή, άρχισαν να θορυβούνται βλέποντας την ταχεία πρόοδο του έργου που είχε φέρει τον μώλο σε κοντινή σχετικά απόσταση από τα τοίχοι της πόλης. Βέβαια πλέον το εργοτάξιο ήταν σε απόσταση βολής για τους υπερασπιστές της πόλης οπότε άρχισε πλέον η προσπάθειά τους να σταματήσουν το έργο. Σε αυτό το εγχείρημα εκμεταλλεύτηκαν την απουσία ναυτικού από την πλευρά του Αλέξανδρου και με το δικό τους έκαναν επιδρομές προκαλώντας ουσιαστικά την καθήλωση του έργου. Ο Αλέξανδρος αρχικά για να αντιμετωπίσει την κατάσταση προχώρησε στην κατασκευή κινητών ξύλινων πύργων που ουσιαστικά πρόσφεραν προστασία στο μώλο και στους εργάτες. Παρά την σχετική αποτελεσματικότητά τους τελικά εξουδετερώθηκαν από το Τύριο ναυτικό. Η επόμενη κίνηση του Αλέξανδρου ήταν η εντολή για διαπλάτυνση του μώλου έτσι ώστε να χωρά περισσότερους πύργους άρα να υπάρχει μεγαλύτερη ισχύς πυρός. Ο αποφασιστικός όμως παράγοντας που έγειρε την πλαστικά και άλλαξε τη μορφή της πολιορκίας ήταν η δημιουργία ναυτικής δύναμης από τους υποταγμένους βασιλείς της Φοινίκης και την Κύπρο τους οποίους ο Αλέξανδρος προσεταιρίστηκε συγχωρώντας τους τη προσχώρησή τους στη Περσική αυτοκρατορία δεχόμενος ότι αυτή έγινε δια της βίας. Έτσι με μια δύναμη περίπου 220 πλοίων κυριάρχησε στη θαλάσσια περιοχή της Τύρου υποχρεώνοντας τους υπερασπιστές σε πλήρη εγκλεισμό του στόλου τους στους οχυρωμένους λιμένες. Έτσι προχωρούσε ανεμπόδιστα πλέον η κατασκευή του μώλου. Μια προσπάθεια των Τύριων για αιφνιδιαστική επιδρομή σε μέρος του στόλου του Αλέξανδρου παρόλο ότι έγινε με πολύ ευνοϊκές συνθήκες κατέληξε σε παταγώδη αποτυχία χάρη στην ατολμία των Τύριων να εμπλέξουν μεγάλο αριθμό δυνάμεων και την αποφασιστικότητα του ίδιου του Αλέξανδρου να επιτεθεί έγκαιρα με το υπόλοιπο μέρος του στόλου του. Με την ολοκλήρωση του μώλου άρχισε και η ουσιαστική επίθεση στην πόλη η οποία όμως από εκείνη την πλευρά όντας καλά οχυρωμένη απέκρουε τις επιθέσεις με σχετική άνεση. Αυτό όμως υποχρέωνε τους υπερασπιστές να διατηρούν εκεί επίλεκτες δυνάμεις τους. Αυτό εξασθένισε την άμυνα σε άλλα σημεία που ήτανε στο θαλάσσιο μέρος της οχύρωσης. Αυτό το αντιλήφθηκε ο Αλέξανδρος και με υπομονή κι επιμονή επισήμανε το ασθενέστερο μέρος της οχύρωσης που ήταν το νοτιοανατολικό. Εκεί λοιπόν επιχείρησε την κύρια προσπάθειά του συντηρώντας ταυτόχρονα την πίεση και από τον μώλο και από άλλα σημεία έτσι ώστε να μη δοθεί η δυνατότητα στους Τύριους να απεμπλέξουν άλλες δυνάμεις από άλλα σημεία. Η υποχώρηση της οχύρωσης δεν άργησε να επέλθει και έτσι να εισέλθουν στην πόλη δυνάμεις των Μακεδόνων που επέβαιναν σε πλοία. Αυτό ανάγκασε τους υπερασπιστές αν εγκαταλείψουν την οχύρωση και να συμπτυχθούν ποιο μέσα στην πόλη για την τελική άμυνα τους. Έτσι εισήλθαν από παντού πλέον οι Μακεδόνες και έπειτα από μια μάχη που δεν κράτησε πόλη ώρα ήταν κύριοι της Τύρου. Η κατάληψη της πόλης συνοδεύτηκε από σφαγή και ακρότητες αποτέλεσμα τόσο της πολύμηνης και δύσκολης πολιορκίας όσο και της ασέβειας που επέδειξαν κατά αυτή την περίοδο οι Τύριοι εκτελώντας σε δημόσια θέα αιχμαλώτους. Οι μόνοι στους οποίους επιδείχτηκε έλεος από τον Αλέξανδρο ήταν οι ικέτες στο ιερό του Ηρακλέους, μεταξύ των οποίων και ο βασιλιάς της Τύρου Αζέμιλκος. Τους 30.000 περίπου κατοίκους της πόλης ο Αλέξανδρος τους εξανδραπόδισε. Οι απώλειες για τους Τύριους έφτασαν σε 8.000 νεκρούς ενώ για τους Μακεδόνες περίπου 400 μεταξύ αυτών και ο στρατηγός Άδμητος.

Τύρου κατακτήθηκε και η πράξη αυτή ουσιαστικά εδραίωσε την κυριαρχία του Αλέξανδρου στη Φοινίκη αλλά και εξύψωσε τη φήμη του ως ο στρατηλάτης που άλωσε την απόρθητη πόλη.